Tam thất bắc có tác dụng thần kì trong việc nâng cao sức khỏe và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh. Tên khoa học của cây tam thất là Panax Pseudo-Ginseng Wall, thuộc họ ngũ gia bì (Araliaceae). Các thành phần hóa học có chứa trong củ tam thất bao gồm: các nguyên tố Fe, Ca, Acid amin, đường, hợp chất có nhân Sterol, 2 chất Saponin: Arasaponin A, Arasaponin B (Saponin trong tam thất ít độc).
Theo nghiên cứu của Đông y thì tam thất tính ôn, vị đắng, ngọt, có tác dụng tiêu sưng, câm máu, hóa ứ, giảm đau.
Từ xưa, dân gian Việt Nam lưu truyền tam thất là bài thuốc trị các bệnh: thổ huyết; huyết hôi sau sinh không ra, ứ trệ gây đau bụng; băng huyết, lưu huyết, rong kinh, kiết lỵ ra máu, sưng tấy, mất ngủ, ngủ không sâu giấc, thiếu máu nặng, người mệt mỏi, bồi bổ sức khỏe cho người mới ốm dậy.
Hiện nay theo y học hiện đại, tác dụng của tam thất tươi là:
– Tiêu sưng, cầm máu: Chữa các trường hợp chảy máu do chấn thương (kể cả nội tạng), tiêu máu ứ (do phẫu thuật, va dập gây bầm tím phần mềm), chống viêm tấy giảm đau (dùng cho các chấn thương sưng tấy đau nhức,…)
– Chất noto ginsenosid trong tam thất có tác dụng ức chế khả năng thẩm thấu của mao mạch; hạn chế các tổn thương ở vỏ não do thiếu máu gây ra. Đồng thời giãn mạch, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, lưu thông tuần hoàn máu, tăng khả năng chịu đựng của cơ thể khi bị thiếu ôxy (tránh choáng khi mất nhiều máu); chống lại những tác nhân gây loạn nhịp tim, giúp bảo vệ tim. Dùng trong trường hợp: viêm động mạch vành, đau nhói vùng ngực,…
– Tác dụng với thần kinh: Dịch chiết rễ tam thất có tác dụng gây hưng phấn thần kinh. Nhưng dịch chất chiết lá tam thất lại có tác dụng ngược lại: kéo dài tác dụng của thuốc an thần.
– Kích thích miễn dịch, ức chế vi khuẩn và siêu vi khuẩn gây hại (dùng trước và sau phẫu thuật để chống nhiễm khuẩn và chóng lành vết thương).
– Giảm đau.
– Giảm lượng Cholesterol trong máu, hạ đường huyết… được dùng trong các trường hợp đái tháo đường, huyết áp cao,…
– Chữa kém trí nhớ
– Gần đây, tam thất được sử dụng hỗ trợ điều trị các bệnh ung thư (phổi, tử cung, máu, vòm họng, vú, tiền liệt tuyến, tử cung) với những kết quả rất đáng khích lệ.
Tác dụng thần kỳ của tam thất được ví với cái tên “kim bất hoán”, nghĩa là dùng vàng cũng không thể đổi được.